Διάγνωση άνοιας: Η αποδοχή της νέας πραγματικότητας

«Μπορεί να ξεχάσουν αυτό που τους είπες, μπορεί να ξεχάσουν αυτό που έκανες, αλλά δεν θα ξεχάσουν ποτέ πως τους έκανες να νιώσουν»

Maya Angelou

Η διάγνωση της άνοιας επιφέρει μια σειρά αλλαγών που καλούνται να αντιμετωπίσουν τόσο οι ασθενείς όσο και οι φροντιστές τους (επαγγελματίες και μη). Η αντιμετώπιση των νέων συνθηκών προϋποθέτει την αποδοχή της νέας πραγματικότητας. Αν δεν δεχθούμε ότι η διάγνωση της άνοιας αλλάζει κάποια δεδομένα, δεν θα είναι εφικτό να τα αντιμετωπίσουμε και να προσαρμοστούμε. Αυτό μπορεί, ανά στιγμές, να αποτελεί πρόκληση και για τους επαγγελματίες φροντιστές οι οποίοι καλούνται να δείξουν τον δρόμο της προσαρμογής και στους άτυπους. Όπως αναφέρεται και από την Maya Angelou, όπλο μας σε αυτήν την πορεία είναι το συναίσθημα των ανθρώπων με άνοια, αλλά και το δικό μας!

Η διαδικασία της αποδοχής:

Αποδοχή: Διαδικασία συγκατάθεσης για την πραγμάτωση και εξέλιξη μιας συνθήκης, αναγνωρίζοντας τα χαρακτηριστικά της χωρίς να προσπαθούμε να την αλλάξουμε. Μετά την διάγνωση της άνοιας καλούμαστε να αποδεχθούμε μια σειρά συνθηκών. Η διαδικασία είναι κάθε άλλο παρά παθητική.

• Αποδοχή της διάγνωσης: Ενημερωθείτε για το τι είναι αυτό που έχετε να αντιμετωπίσετε και πως εξελίσσεται. Δώστε τον απαραίτητο χρόνο στον εαυτό σας. Θυμώστε, απογοητευτείτε, λυπηθείτε…Μόνο ερχόμενοι σε επαφή με τα συναισθήματά μας μπορούμε να επωφεληθούμε από αυτά. Το ίδιο ισχύει και για τους επαγγελματίες. Ο ρόλος μας δεν είναι στείρος από συναισθήματα, ούτε εξαντλείται ποτέ η γνώση που μπορούμε να αποκτήσουμε για την διαχείριση της άνοιας.
• Αποδοχή αλλαγής χαρακτηριστικών προσωπικότητας: Η αλλαγή αυτή δεν είναι οικειοθελής. Είναι η ασθένεια αυτή που προκαλεί τις, συχνά, δυσάρεστες αλλαγές. Ωστόσο, αυτό δεν ακυρώνει σε καμία περίπτωση την ιστορία ζωής του ανθρώπου. Δεν ακυρώνει το γεγονός ότι χρήζει τον σεβασμό μας όπως και πριν νοσήσει.
• Αποδοχή της αλλαγής των σχέσεων:Αλλαγή σχέσης δεν σημαίνει απώλεια σχέσης! Ακόμη μπορούμε να διατηρήσουμε και να συνάψουμε σχέσεις, ακόμη κι αν χρειάζεται να τις προσαρμόσουμε στις νέες απαιτήσεις. Οι ανθρώπινες σχέσεις χαρακτηρίζονται από συναισθήματα και αυτό δεν είναι κάτι που ξεχνιέται.
• Αποδοχή νέων ρόλων: Ανατροπές στον ρόλο του φροντιστή (π.χ. τα παιδιά καλούνται να φροντίσουν τους γονείς). Οι αλλαγές αυτές μπορεί να επηρεάσουν όλα τα επίπεδα (φιλικό, συναισθηματικό, επαγγελματικό), καθώς το άτομο καλείται να αναπροσαρμόσει την ζωή του. Σε αυτήν την πορεία είναι κρίσιμη η αναζήτηση υποστήριξης τόσο από φίλους και οικογένεια όσο και από επαγγελματίες του χώρου.
• Αποδοχή παράλληλης πραγματικότητας ασθενούς: Καθώς εξελίσσονται οι φάσεις της άνοιας, γίνεται φανερό ότι το άτομο συχνά μπαινοβγαίνει μεταξύ της δικής μας και της δικής του πραγματικότητας. Συχνά μεταβαίνει σε έναν κόσμο διαφορετικό από τον δικό μας. Ωστόσο, δεν έχει νόημα να χρησιμοποιούμε την πειθώ βάσει της λογικής σε έναν ασθενή με άνοια. Αντί να περιμένουμε από αυτόν να κατανοήσει την δική μας πραγματικότητα, είναι ωφέλιμο να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε εμείς την δική του. Εξάλλου, οι πιο πολλές συμπεριφορές στην άνοια μπορούν να μας πουν κάτι.
• Εύρεση νοήματος: Δεν είναι αναγκαίο η άνοια να καθορίζει ένα άτομο ή τον φροντιστή του. Δεν συνεπάγεται αυτόματα παθητικότητα και αναμονή θανάτου. Αξίζει να προσπαθήσουμε να βρούμε στόχο και νόημα και να ενθαρρύνουμε και το άτομο που νοσεί να το κάνει, ειδικά άμα βρίσκεται σε πρώιμα στάδια. Οι αρχικές φάσεις είναι καθοριστικές για την συνέχεια και χρειάζονται ευελιξία και προσαρμοστικότητα. Δεν υπάρχει λόγος να επικεντρωνόμαστε αποκλειστικά στην απώλεια ταυτότητας. Αντί αυτού, μπορούμε να επενδύσουμε χρόνο στην εύρεση δραστηριοτήτων που κρατούν δραστήριο το άτομο και που μπορούμε να κάνουμε μαζί. Είναι καλό τόσο για τους επαγγελματίες φροντιστές όσο και για τους άτυπους να στοχεύουν στην σύνδεση με το άτομο.

Κάποιες ακόμη σκέψεις…

• Υπομονή, ευελιξία και ανοιχτή επικοινωνία. Διαβεβαιώνουμε το άτομο ότι δεν είναι μόνο του. Είμαστε εκεί για να το στηρίξουμε. Ακόμη κι αν (ως γνωστικά υγιείς) δεν είμαστε σε θέση να καταλάβουμε πως είναι να έχει κανείς άνοια, μπορούμε να φανταστούμε το δύσκολο και χαώδες κομμάτι της.
• Ενίσχυση ρόλων που είναι ακόμα σημαντικοί για το άτομο (π.χ. παππούς/γιαγιά)
• Μπορεί να είναι βοηθητικό τόσο για το άτομο που νοσεί όσο και για τον φροντιστή να μοιραστούν με οικείους του το νέο της διάγνωσης.
• Ως φροντιστής, να είστε ο εαυτό σας. Έτσι, μπορείτε να περάσετε ποιοτικό χρόνο με αυτόν που φροντίζετε.
• Μην τα παίρνετε όλα προσωπικά. Στις δύσκολες στιγμές είναι βοηθητικό να σκέφτεστε ότι υπαίτια είναι η άνοια και όχι ο άνθρωπος.
• Άμεση, ήρεμη και απλή επικοινωνία. Μην υποτιμάτε τον άνθρωπο απέναντί σας και μην προσπαθείτε να «τσεκάρετε» την μνήμη του. Αυτό θα επιφέρει μόνο αρνητικές συνέπειες για εσάς και για τον ίδιο.
• Η σιωπή κι η επαφή είναι επικοινωνία. Δεν είναι απαραίτητο να έχετε πάντα να πείτε κάτι.
• Επικεντρωθείτε στο παρόν.
• Υιοθετήστε μια οπτική με χιούμορ, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι γελοιοποιούμε ή δεν σεβόμαστε το άτομο απέναντί μας.

Η νέα πραγματικότητα δεν έρχεται αυτόματα μετά την διάγνωση της άνοιας, ούτε είναι η ίδια για όλους. Εμείς είμαστε αυτοί που θα την δημιουργήσουμε!

Φωτογραφία από τον χρήστη Andrea Piacquadio στο Pexels