Η ψυχική υγεία είναι ιδιαίτερα σημαντική και στην τρίτη ηλικία, όπως και σε κάθε άλλη περίοδο της ζωής του ανθρώπου. Οι μεγαλύτεροι ενήλικες μπορεί να αντιμετωπίσουν διάφορες δυσκολίες στη σκέψη, στο συναίσθημα και στη συμπεριφορά, οι οποίες χρειάζεται να αναγνωριστούν και να φροντιστούν.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας:

• Πάνω από το 20% των μεγαλύτερων ενηλίκων (60 ετών και άνω) αντιμετωπίζουν κάποια ψυχική ή νευρολογική δυσκολία σε επίπεδο διαταραχής.
• Το 6.6% όλων των αναπηριών στους μεγαλύτερους ενήλικες συνδέεται με κάποια ψυχική ή νευρολογική διαταραχή.
• Οι πιο συχνές ψυχικές και νευρολογικές διαταραχές στους μεγαλύτερους ενήλικες είναι η άνοια και η κατάθλιψη. Ακολουθούν οι διαταραχές άγχους, ενώ σε σημαντική συχνότητα συναντώνται δυσκολίες συνδεόμενες με τη χρήση ουσιών, αλκοόλ και συνταγογραφούμενων χαπιών, οι οποίες ωστόσο συχνά δεν εντοπίζονται.
• Τα ζητήματα ψυχικής υγείας στους μεγαλύτερους ενήλικες συχνά δεν αναγνωρίζονται ως τέτοια ή υποεκτιμώνται από τους επαγγελματίες υγείας και φροντίδας, αλλά και από το οικογενειακό περιβάλλον, και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα οι άνθρωποι να μη λαμβάνουν την υποστήριξη που χρειάζονται.

Κυριότερες ψυχικές διαταραχές στην τρίτη ηλικία:

• Κατάθλιψη
• Άγχος-Φοβίες
• Σοβαρές ψυχικές διαταραχές
• Κατάχρηση Αλκοόλ
• Διαταραχές συμπεριφοράς συνδεόμενες με άνοια

Παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη ψυχικών δυσκολιών στους μεγαλύτερους ενήλικες:

Οι ψυχικές δυσκολίες είναι αποτέλεσμα πολλαπλών επιδράσεων και παραγόντων σε διαφορετικά επίπεδα και για διαφορετικούς χρόνους στην πορεία της ζωής των ανθρώπων. Ωστόσο, σε κάθε ηλιακή περίοδο οι ιδιαίτερες όψεις της εμπειρίας των ανθρώπων που είναι συνυφασμένες με την ηλικία μπορεί να δημιουργήσουν επιπρόσθετες συνθήκες για την ανάπτυξη των ψυχικών δυσκολιών.

Σε ό,τι αφορά τους μεγαλύτερους ενήλικες, δυσκολίες όπως η έκπτωση σε γνωστικές ή κινητικές δυσκολίες, ο χρόνιος πόνος, προβλήματα υγείας που χρήζουν μακρόχρονιας φροντίδας, αλλά και γεγονότα ζωής, όπως η συνταξιοδότηση, η απώλεια των σημαντικών άλλων και το πένθος, αλλά και η οικονομική αποδυνάμωση, μπορεί να έχουν σαν αποτέλεσμα την απομόνωση, τη μοναξιά ή την έντονη ψυχική δυσφορία.

Επίσης, η ψυχική και σωματική υγεία αλληλεπιδρούν με αποτέλεσμα τα προβλήματα σωματικής υγείας να συνδέονται συχνά με ψυχικές δυσκολίες, αλλά και οι ψυχικές δυσκολίες να συνδέονται με την επιβάρυνση της σωματικής υγείας στους μεγαλύτερους ενήλικες.

Τις περισσότερες φορές, τα συμπτώματα που αφορούν στην ψυχική υγεία δεν αναφέρονται από τους μεγαλύτερους ενήλικες, είτε λόγω ανησυχίας για το στίγμα είτε γιατί τα περισσότερα από τα συμπτώματα που βιώνουν τείνουν να τα ερμηνεύουν ως αποτέλεσμα της διαδικασίας του γήρατος παραγνωρίζοντας ότι μπορεί να συνδέονται με ψυχικές δυσκολίες.

Παρεμβάσεις

Στο επίπεδο της υποστήριξης της ψυχικής υγείας των μεγαλύτερων ενηλίκων οι ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις είναι ιδιαίτερα σημαντικές:

• έγκαιρος εντοπισμός και αναγνώριση των δυσκολιών
• ενίσχυση και ανάπτυξη των δυνατοτήτων και των αποθεμάτων τους σε επίπεδο σωματικής και ψυχικής υγείας
• εκπαίδευση και ενημέρωση των φροντιστών, επίσημων και άτυπων, για τα ζητήματα ψυχικής υγείας και τους τρόπους εκδήλωσης στους μεγαλύτερους ενήλικες.

Ενδεικτικές πηγές:

WHO. (2017). Mental health of older adults. Ανασύρθηκε από: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/mental-health-of-older-adults

Σκαπινάκης, Π. (2015). Ψυχική Υγεία και Ψυχικές Διαταραχές στους Ηλικιωμένους. Ανασύρθηκε από: https://www.slideshare.net/PetrosSkapinakis/ss-47886049

Photo by Tim Doerfler on Unsplash