Η σημασία των διαγενεολογικών σχέσεων και δράσεων

Η Ελλάδα είναι μια χώρα που γηράσκει. Βέβαια, αυτό καθαυτό δεν είναι κάτι αρνητικό. Ο πληθυσμός παγκοσμίως γηράσκει και αυτό είναι ένα προνόμιο. Είναι προνόμιο τόσο για τους ίδιους τους ανθρώπους (προνόμιο ζωής!) όσο και για την κοινωνία. Ωστόσο, πολλές φορές μας στοιχίζει να αναγνωρίσουμε αυτό το προνόμιο και, φυσικά, τις προκλήσεις που υπάρχουν. Ναι, πάντα υπάρχουν προκλήσεις! Ποια είναι η μεγαλύτερη; Ίσως η επίτευξη εξασφάλισης ποιότητας ζωής. Αυτό φυσικά είναι κάτι που χτίζεται σταδιακά τόσο από τον καθένα μας ξεχωριστά, όσο και από την κοινωνία.

Πυρήνας της δουλειάς των επαγγελματιών του χώρου της γεροντολογίας είναι η δημιουργία ενός δικτύου φροντίδας που θα εξασφαλίζει ένα υγιές και ενεργητικό γήρας. Οι μεγαλύτεροι ενήλικες αποτελούν σημαντικά μέρη του κοινωνικού συνόλου και δεν πρέπει να περιθωριοποιούνται ή να αποξενώνονται μετά την σύνταξη. Οι επαγγελματίες φροντιστές μπορούν να αναδείξουν την σημασία της συγκεκριμένης ηλικιακής φάσης ενισχύοντας την κοινωνική τους ένταξη. Ο σχεδιασμός διαγενεολογικών δράσεων μπορεί να συμβάλλει στην κοινωνική τους ενσωμάτωση.

Τι είναι οι διαγενεολογικές δράσεις;

Οι διαγενεολογικές δράσεις ορίζονται ως εκείνες οι δράσεις που έχουν σχεδιαστεί ώστε να φέρουν σε επαφή διαφορετικές γενιές (συνήθως άτομα μεγαλύτερης ηλικίας και παιδιά/νεαρούς ενήλικες), με στόχο το μοίρασμα εμπειριών, γνώσεων, δεξιοτήτων που είναι ωφέλιμες για όλους τους συμμετέχοντες. Στοχεύουν στην κοινωνική ανάπτυξη και την γνώση.

Τα οφέλη των διαγενεολογικών δράσεων:

Όπως ειπώθηκε παραπάνω τα οφέλη των διαγενεολογικών επαφών τους αφορούν όλους και μπορεί να είναι ψυχολογικά/συναισθηματικά, κοινωνικά, γνωστικά και σωματικά. Αναφορικά με τους μεγαλύτερους ενηλίκους:

• Αίσθημα προσφοράς: έχουν την ευκαιρία να νιώσουν χρήσιμοι και παραγωγικοί μετά την σύνταξη προσφέροντας τις γνώσεις τους και μιλώντας για τις εμπειρίες μιας ζωής. Ακόμα μπορούν να προσφέρουν στο κοινωνικό σύνολο και στους νεότερους.
• Βελτίωση προσωπικού κίνητρου
• Αύξηση κοινωνικής συμμετοχής και κοινωνικής ενσωμάτωσης: η διεθνής βιβλιογραφία υπογραμμίζει μεταξύ άλλων τα οφέλη της συμμετοχής σε κοινωνικές δράσεις για την υγεία και την ποιότητα ζωής των μεγαλύτερων.
• Βελτίωση αυτο-εικόνας και αυτοεκτίμησης
• Μάθηση νέων δεξιοτήτων
• Εύρεση νέων χόμπι και νοήματος σε αυτήν τη φάση ζωής
• Μείωση αισθήματος μοναξιάς
• Σεβασμός προς τους νεότερους
• Γνωστική ενδυνάμωση μέσω των δραστηριοτήτων: χρήση όλων των γνωστικών λειτουργιών
• Σωματική ενδυνάμωση μέσω των δραστηριοτήτων
• Η ζωντάνια και ενέργεια των νεότερων μεταδίδεται στους μεγαλύτερους

Αναφορικά με τα νεότερα μέλη των δράσεων:

• Αύξηση ενσυναίσθησης, κατανόησης και ανεκτικότητας στο διαφορετικό
• Σεβασμός προς τους μεγαλύτερους
• Αίσθημα προσφοράς
• Μείωση ηλικιακού ρατσισμού
• Καλλιέργεια νέων δεξιοτήτων

Η ίδια η κοινωνία έχει να κερδίσει πολλά μέσω των διαγενεολογικών δράσεων:

• «Φιλικές κοινωνίες» προς τις μεγαλύτερες ηλικίες
• Μια κοινωνία που προσφέρει ευκαιρίες ενεργοποίησης και ένταξης σε όλα τα μέλη της
• Ενίσχυση εθελοντισμού
• Αύξηση κοινωνική συνοχής
• Επίτευξη διαγενεολογικής αλληλεγγύης
• Μεγαλύτερο ενδιαφέρον και εμπλοκή επίσημων φορέων

Παραδείγματα και σχεδιασμός διαγενεολογικών δράσεων:

Μια διαγενεολογική δράση θα πετύχει μόνο εφόσον έχει σχεδιαστεί προσεκτικά. Είναι καλό να έχουμε κατά νου ότι ο απόλυτος στόχος δεν είναι το τελικό αποτέλεσμα (π.χ. η δημιουργία ενός κολάζ), αλλά η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αλληλεπίδραση μεταξύ των μελών (είναι χρήσιμο να σχηματίσουμε ζευγάρια). Θα ήταν δημιουργικό και ωφέλιμο να συμμετείχαν στον σχεδιασμό (ως ένα βαθμό) και τα ίδια τα άτομα. Είναι μεγάλο πλεονέκτημα αν γνωρίζουμε τα άτομα που θα συμμετέχουν ή αν μπορούμε να αφιερώσουμε λίγο χρόνο ώστε να τα γνωρίσουμε προκειμένου να σχεδιάσουμε δραστηριότητες που θα είναι ενδιαφέρουσες γι’ αυτά. Στοιχείο-κλειδί στον σχεδιασμό τέτοιων δράσεων αποτελεί η ευελιξία και η δυνατότητα να διαφοροποιούμε τις δραστηριότητες. Τέλος, καθώς σχεδιάζουμε μια δράση πρέπει να έχουμε πάντα στο μυαλό μας τον σκοπό που εξυπηρετεί και τις ηλικίες των συμμετεχόντων.

Οι δράσεις μπορούν να αφορούν συγκεκριμένους πληθυσμούς (π.χ. μαθητές που επισκέπτονται μια Μονάδα Φροντίδας, μεγαλύτεροι ενήλικες που επισκέπτονται παιδιά που νοσούν κτλ.), να στοχεύουν γενικά στην κοινότητα (π.χ. προσφορά σε πρόσφυγες, προσφορά σε οργανώσεις κτλ.), να είναι καθαρά ψυχαγωγικές.

Ορισμένα παραδείγματα θα μπορούσαν να είναι τα εξής:

-Ανοιξιάτικος περίπατος και συλλογή σχετικών αντικειμένων (παίρνουμε έναυσμα από τις εποχές, τις αργίες κτλ.) -Κουλουράκια για να τα προσφέρουμε στους….-Κηπουρική -Γυμναζόμαστε μαζί -Επιτραπέζια παιχνίδια/δημιουργία επιτραπέζιου παιχνιδιού -Δημιουργία ευχετήριων καρτών – Χρήση τεχνολογίας

Ίσως η μεγαλύτερη προσφορά των διαγενεολογικών δράσεων είναι η ευκαιρία της σύνδεσης και της επικοινωνίας. Ενδεχομένως για τους μεγαλύτερους να είναι και μια ευκαιρία σύνδεσης με τον εαυτό τους, με την ιστορία τους, αλλά και με το παρόν και τις δυνατότητες που έχουν.

Ενδεικτικές πηγές:

• Bales, S. S., Eklund, J. S. & Siffin, F. C. (2000) CHILDREN’S PERCEPTIONS OF ELDERS BEFORE AND AFTER A SCHOOLBASED INTERGENERATIONAL PROGRAM, Educational Gerontology, 26:7, 677-689, DOI: 10.1080/03601270050200662
• Gualano, R. M. et al., (2017). The impact of intergenerational programs on children and older adults: a review. International Psychogeriatrics, 1-18.
• Holmes, L. C. (2009). An Intergenerational Program with Benefits. Early Childhood Educ J, 37, 113-119. DOI 10.1007/s10643-009-0329-9
• Newman, S. & Yeo, H. A. (2008). Intergenerational Learning and the Contributions of Older People. Oxford Institute of Ageing,8, 31-19.

Φωτογραφία από τον χρήστη Kampus Production στο Pexels