Η σεξουαλική ζωή μεγαλώνοντας

Δεν είναι τόσο υπερβολικό αν πούμε ότι στην κοινή γνώμη επικρατεί η άποψη ότι η σεξουαλική δραστηριότητα αφορά κυρίως νεαρές και αναπαραγωγικές ηλικίες. Οι προσδοκίες και το προφίλ της σεξουαλικής ζωής των ανθρώπων είναι, τουλάχιστον εν μέρει, κοινωνικά σκιαγραφημένα. Τι γίνεται όμως μεγαλώνοντας; Φαίνεται ότι η σκιαγράφηση της σεξουαλικής ζωής και της σεξουαλικότητας δεν είναι ισότιμη μεταξύ των ηλικιών (ούτε μεταξύ των φύλων). Αντιθέτως, το πιθανότερο είναι ότι καθώς μεγαλώνουμε μετατρέπεται περισσότερο σε θέμα ταμπού παρά σε θέμα συζήτησης και διερεύνησης. Μάλιστα, αρκετές φορές αποτελεί «δύσκολο» θέμα και για αρκετούς επαγγελματίες που εργάζονται με άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.

Μύθοι και πραγματικότητα για την σεξουαλική ζωή των μεγαλύτερων:

Ένας από τους ευρέως γνωστούς μύθους είναι ότι μεγαλώνοντας γινόμαστε ασεξουαλικοί (αγγ. asexual) ή ότι πια δεν έχουμε ερωτικές επιθυμίες. Ωστόσο, έρευνες έχουν δείξει την ύπαρξη τόσο σεξουαλικής επιθυμίας όσο και δραστηριότητας στα άτομα άνω των 50 και άνω των 60 ετών. Επίσης, συγκριτικά με την νεότητα, για πολλά ζευγάρια μεγαλύτερης ηλικίας η ικανοποίηση από την ερωτική ζωή είναι εντονότερη. Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό; Η ύπαρξη περισσότερου χρόνου, λιγότερων εξωτερικών περισπασμών, μειωμένου άγχους εγκυμοσύνης και περισσότερης οικειότητας στο ζευγάρι είναι μερικοί καθοριστικοί παράγοντες.

Οι ερωτικές επιθυμίες κάποιου δεν απενεργοποιούνται αυτόματα και ξαφνικά μόλις αυξηθούν τα κεράκια στην τούρτα γενεθλίων. Οι μεγαλύτεροι ενήλικες είναι οι ίδιοι άνθρωποι που ήταν κάποτε νέοι και η σεξουαλικότητά τους αποτελεί μέρος της ταυτότητάς τους. Ωστόσο, όπως και πολλά άλλα στην ζωή, έτσι κι αυτή υπόκειται σε αλλαγές.

Ένας ακόμη μύθος είναι ότι το σεξ στις μεγαλύτερες ηλικίες είναι επικίνδυνο , «βρώμικο» ή αηδιαστικό. Στην πραγματικότητα, η ύπαρξη σεξουαλικής ζωής είναι ευεργετική τόσο για την φυσική υγεία όσο και για την πνευματική διαύγεια.

Ωστόσο, ναι, η αύξηση της ηλικίας επιφέρει αλλαγές στην σεξουαλική ζωή των ανθρώπων. Αφενός, αλλάζει η φυσιολογία και των δυο φύλων και αυτό ενδέχεται να επηρεάσει την ικανότητα ή την απόλαυση της ερωτικής πράξης (π.χ. ξηρότητα κόλπου, προβλήματα στύσης). Αφετέρου, η εμφάνιση ασθενειών (π.χ. διαβήτης, αρθριτικά, χρόνιος πόνος, καρδιακά νοσήματα) και η πολυφαρμακία δύνανται να επιφέρουν δυσκολίες και προβλήματα.

Προσαρμόζοντας την σεξουαλική ζωή στην παρούσα φάση ζωής:

Είναι καλό να γίνει ένας διαχωρισμός μεταξύ της σεξουαλικής υγείας και της σεξουαλικής επίδοσης. Είναι εύκολο (και ίσως αρχικά αναπόφευκτο) να πέσει κανείς στην παγίδα της σύγκρισης μεταξύ της σεξουαλικής επίδοσης που είχε νεότερος και αυτής που έχει μεγαλύτερος. Ωστόσο, η αναζήτηση απαντήσεων και λύσεων στο παρελθόν δεν θα είναι αυτή που θα ωφελήσει την σεξουαλική υγεία στις μεγαλύτερες ηλικίες.

• Επίγνωση για τις αλλαγές που συντελούνται στο σώμα
• Επίγνωση των κοινών αλλαγών στο ζευγάρι: Απαραίτητο κομμάτι είναι η αμοιβαία αναγνώριση και αποδοχή των αλλαγών μεταξύ των συντρόφων.
• Αποδοχή εικόνας σώματος: Είναι καλό αν το άτομο εστιάσει στα σημεία που του αρέσουν στο σώμα του. Δεν είναι απαραίτητο να του αρέσουν και να επενδύει στα ίδια σημεία που του άρεσαν στην νεότητα.
• Πως αισθάνεται με την σεξουαλικότητά του; Αναστοχασμός (και σε αξιακό επίπεδο) για την σεξουαλικότητα. Πόσο επηρεάζεται το άτομο κοινωνικά; Πόσο άνετα νιώθει με αυτό το κομμάτι στο παρόν;
• Η τέχνη της επικοινωνίας: Καταλυτικός ο ρόλος της ειλικρινούς επικοινωνίας στο ζευγάρι. Συζήτηση για τις αλλαγές, τις ανασφάλειες, τις προτιμήσεις.
• Επικοινωνία με τον γιατρό: Παρότρυνση για άμεση επικοινωνία με τον γιατρό αναφορικά με προβληματισμούς και δυσκολίες στην σεξουαλική δραστηριότητα.

Μιλώντας με τους μεγαλύτερους:

Πολλές φορές, οι επαγγελματίες παίρνουμε ως δεδομένες κάποιες καταστάσεις σχετικά με την σεξουαλική ζωή των μεγαλύτερων ή δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς ισχύει για το άτομο απέναντί μας επειδή, πολύ απλά, δεν ρωτάμε! Ίσως σε πολλούς φαντάζει ριψοκίνδυνο να ανοίξει αυτό το θέμα και αβέβαιη η διαχείρισή του. Ωστόσο, αυτό μπορεί να έχει ως συνέπεια να μην μπορέσουμε να βοηθήσουμε κάποιον άνθρωπο που αντιμετωπίζει δυσκολίες σε αυτόν τον τομέα. Ως επαγγελματίες είναι καλό να προσπαθούμε:

• Να δούμε τα κοινωνικά πρότυπα για την σεξουαλική ζωή των δύο φύλων και τον αντίκτυπο που έχουν στον μεγαλύτερο ηλικιακά πληθυσμό.
• Να εξετάσουμε ποια είναι η δική μας στάση ως προς την σεξουαλική ζωή στις μεγαλύτερες ηλικίες.
• Να κατανοήσουμε την επίδραση της ηλικίας στα τρία βασικά στοιχεία της σεξουαλικής δραστηριότητας: ορμή/επιθυμία, προσδοκίες, κίνητρο.
• Να εκπαιδεύσουμε τους ωφελούμενούς μας πάνω σε αυτό το θέμα.
• Να συζητήσουμε τις απαιτήσεις που έχουν οι ωφελούμενοί μας από τον εαυτό τους στο σεξουαλικό τομέα.
• Να λαμβάνουμε υπόψη διάφορους ψυχοκοινωνικούς παράγοντες (λ.χ. χηρεία, σύνταξη, οικονομική κατάσταση, εύρεση νέου συντρόφου, αυτοεκτίμηση)
• Παρότρυνση για αναζήτηση βοήθειας από τον κατάλληλο επαγγελματία υγείας.

Η επαφή και οικειότητα αποτελούν βασική ανθρώπινη ανάγκη που δεν έχει ηλικία. Στα πλαίσια αυτής, ο καθένας μπορεί να νιώσει, ή και πάλι όχι, την ερωτική επιθυμία. Ωστόσο, αυτό πρέπει να καθοριστεί από τον ίδιο και όχι από τον περίγυρό του εκ των προτέρων.

Ενδεικτικές βιβλιογραφικές πηγές:

• “Later-life sex”, American Psychological Association: https://www.apa.org/monitor/2012/12/later-life-sex
• Dhingra, I., de Sousa, A. & Sonavane, S. (2016). Sexuality in older adults: Clinical and psychosocial dilemmas. Iagmh,3 (2), pp. 131-139.
• Kingsberd, A., S. (2000). The psychological impact of aging on sexuality and relationships. J Womens Health Gend Based Med, 1.
• Sexuality in Later Life, National Institute on Aging: https://www.nia.nih.gov/health/sexuality-later-life

Φωτογραφία από Sofia Shultz από το Pixabay