Επικύρωση συναισθημάτων στην άνοια
Κι αν δεν μπορούμε να συνδεθούμε με το μυαλό…ας συνδεθούμε με την καρδιά!
Η επικύρωση συναισθημάτων (αγγλ. Validation therapy) αποτελεί μια μη φαρμακολογική παρέμβαση στην άνοια που σχεδιάστηκε από την Naomi Feil μεταξύ του 1963-1980. Ένας από τους στόχους των φροντιστών ανοϊκών ασθενών είναι η οργάνωση δράσεων προσανατολισμού στην πραγματικότητα. Ωστόσο, πολλές φορές, ο προσανατολισμός δεν είναι εφικτός. Η Feil , μάλιστα, είχε παρατηρήσει ότι οι ασθενείς με άνοια ήταν ιδιαίτερα ανήσυχοι όταν καλούνταν να έρθουν αντιμέτωποι με την επικαιρότητα γύρω τους. Συχνά, πρόκειται για κάτι το οποίο δεν μπορούν να κατανοήσουν και να ακολουθήσουν. Ειδικά στα προχωρημένα στάδια, η άνοια μπορεί να γίνει δυσβάσταχτη για το άτομο σε συναισθηματικό και πνευματικό επίπεδο. Κυρίως, λοιπόν, σε αυτά τα στάδια ο προσανατολισμός στην πραγματικότητα είναι δύσκολος και λιγότερος σημαντικός συγκριτικά με το συναισθηματικό περιεχόμενο των πράξεων των ασθενών. Πλέον, τα συναισθήματα αποκτούν ένα ιδιαίτερο βάρος και ίσως μοναδικό τρόπο επικοινωνίας, σύνδεσης και αναγνώρισης αναγκών.
Τι είναι η Επικύρωση Συναισθημάτων;
Πυρήνας της θεραπείας της επικύρωσης συναισθημάτων είναι η ενσυναίσθηση κι η εύρεση των νοημάτων, και αναγκών που κρύβονται πίσω από τις συμπεριφορές των ανθρώπων με άνοια. Οι πράξεις τους είναι ο δικός τους τρόπος επικοινωνίας μαζί μας, ωστόσο, συχνά καλούμαστε να τις αποκρυπτογραφήσουμε. Πρόκειται για μια διαδικασία αλληλεπίδρασης με τον ασθενή όπου ο φροντιστής προσπαθεί να αναγνωρίσει το συναίσθημα που κρύβεται πίσω από μια πράξη και να το αποδεχθεί. Για παράδειγμα, το «θέλω να πάω σπίτι μου» μπορεί να κρύβει από πίσω ένα αίσθημα ανασφάλειας και φόβου. Κατά την Feil, οι επαναλήψεις ή οι συχνές αναφορές στο παρελθόν μπορεί να αποτελούν στρατηγικές αντιμετώπισης της σύγχυσης, του άγχους και της ανίας που μπορεί να νιώθουν οι ασθενείς. Δίνουμε στο άτομο την ευκαιρία να γνωστοποιήσει τα συναισθήματά του.
«Φαίνεσαι θλιμμένος», «σε αφήσανε μόνη και βαρέθηκες;»
Η αποδοχή του συναισθήματος δεν σημαίνει ότι προσποιούμαστε. Αντιθέτως, καλούμαστε να παρατηρήσουμε, να ακούσουμε και να ρωτήσουμε προκειμένου να κατανοήσουμε την πραγματικότητα που βιώνει ο ασθενής τη δεδομένη στιγμή. Είναι η διαδικασία όπου αντί να καλούμε εμείς τον ασθενή να αναγνωρίσει και να εισέλθει στην πραγματικότητά μας, προσπαθούμε να κατανοήσουμε εμείς την δική του και να τον ανακουφίσουμε. Η θεραπεία επικύρωσης συναισθημάτων δεν στοχεύει στην θεραπεία, αλλά περισσότερο στην αποκατάσταση της αξιοπρέπειας και της αξίας του ατόμου. Επίσης, μέσω της επικύρωσης και αποκατάστασης της ηρεμίας είναι εφικτό να αποφευχθούν δυσάρεστες συμπεριφορές.
Ποιες είναι οι αρχές της Επικύρωσης Συναισθημάτων;
- Κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και ως μοναδικός πρέπει να αντιμετωπίζεται.
- Κάθε άνθρωπος αξίζει σεβασμό ανεξάρτητα της γνωστικής του κατάστασης.
- Υπάρχει κάποιος λόγος πίσω από τις πράξεις των ανοϊκών ασθενών.
- Πρέπει να αποδεχόμαστε τους μεγαλύτερους ενήλικες και όχι να προσπαθούμε να τους αλλάξουμε ή να κριτικάρουμε την συμπεριφορά τους.
- Μια συμπεριφορά δεν εξαλείφεται αν δεν θέλει το ίδιο το άτομο να την αλλάξει.
- Τα δυσβάσταχτα συναισθήματα που γνωστοποιούνται και επικυρώνονται από έναν έμπιστο ακροατή, θα μειωθούν.
- Η ενσυναίσθηση χτίζει εμπιστοσύνη, επαναφέρει την αξιοπρέπεια και μειώνει την σύγχυση.
Ποιες είναι οι τεχνικές της Επικύρωσης Συναισθημάτων;
- Συγκεντρώσου στο άτομο απέναντί σου.
- Προσπάθησε να μπεις στην θέση του και να φανταστείς την σύγχυση που μπορεί να νιώθει.
- Επικύρωσε τα συναισθήματά του.
- Διατήρησε έναν ήρεμο, χαμηλό και αγαπητό τόνο φωνής.
- Διατήρησε βλεμματική επαφή
- Απέφυγε την χρήση απειλητικών λέξεων.
- Επαναπροσδιόρισε την συζήτηση με το άτομο: «Θέλεις να πας στο σπίτι σου; Τι θα κάνεις όταν φτάσεις εκεί;»
- Απέφυγε την κριτική και τις διαφωνίες.
- Μην προσπαθείς επανειλημμένα να τον/την προσανατολίσεις στην πραγματικότητα.
- Ανέπτυξε τις επικοινωνιακές σου δεξιότητες.
- Χρησιμοποίησε το χιούμορ.
- Παρατήρησε και κατηγοριοποίησε τις συμπεριφορές που παρουσιάζονται.
- Σχεδίασε εξατομικευμένες δραστηριότητες με νόημα.
- Δημιουργία ρουτίνας με καθημερινούς επιτεύξιμους στόχους.
- Εντόπισε αυτό που λειτουργεί ανακουφιστικά για το άτομο.
Η διαδικασία της επικύρωσης συναισθημάτων είναι ένα σύνολο αξιών που θα ήταν ωφέλιμο να εσωτερικεύσουμε όλοι οι επαγγελματίες φροντιστές και όχι μόνο. Τα οφέλη δεν αφορούν μόνο τους ασθενείς, αλλά και εμάς τους ίδιους καθώς έτσι επιτυγχάνουμε επικοινωνία και σύνδεση με τους ασθενείς, λιγότερο άγχος και θυμό και αλληλεπιδράσεις με περισσότερο νόημα.
Ενδεικτικές Πηγές:
