Επικοινωνία και Συνεργασία με Συναδέλφους
Στο σύγχρονο σύστημα υγείας η παροχή φροντίδας περιλαμβάνει συνήθως τη συνεργασία μεταξύ ποικίλων υπηρεσιών και οργανισμών, αλλά και τη συνεργασία μεταξύ των επαγγελματιών στον ίδιο οργανισμό σε καθημερινή βάση. Έτσι οι επαγγελματίες καλούνται να αναπτύξουν δεξιότητες συνεργασίας και επικοινωνίας με ένα πλήθος άλλων επαγγελματιών με διαφορετικό υπόβαθρο, προσέγγιση, ρόλο και πρακτικές. Η ακρίβεια και η αποτελεσματικότητα στην επικοινωνία και τη συνεργασία αποτελούν βασικά θεμέλια στην παροχή ποιοτικής και ικανοποιητικής φροντίδας. Όταν οι επαγγελματίες δεν επικοινωνούν αποτελεσματικά και η συνεργασία είτε εκλείπει είτε διέπεται από σοβαρές αδυναμίες, τότε συχνά δημιουργούνται συνθήκες πίεσης, δυσαρέσκειας, συγκρούσεων και προκύπτουν προβλήματα στην παρεχόμενες υπηρεσίες, αλλά και στην επαφή με τους ίδιους τους φροντιζόμενους.
Κάνοντας λόγο για επικοινωνία εννοούμε την ανταλλαγή σκέψεων, πληροφοριών, απόψεων μεταξύ των επαγγελματιών με λεκτικά και εξωλεκτικά μέσα. Ιδιαίτερα διαδεδομένα στους επαγγελματίες φροντίδας προκειμένου να μοιραστούν πληροφορίες σημαντικές για το θεραπευτικό σχεδιασμό είναι τα γραπτά μέσα, όπως e-mails, γραπτές αναφορές, και σημειώματα. Η συνεργασία στον τομέα της υγείας και της φροντίδας ορίζεται και διαμορφώνεται από τους αλληλοσυμπληρωματικούς ρόλους των διαφόρων επαγγελματιών και την ανάγκη να συναποφασίζουν για τη φροντίδα κάθε ωφελούμενου.
Αποτελεσματική συνεργασία
Οι αποτελεσματικές ομάδες χρειάζεται να διέπονται από εμπιστοσύνη ανάμεσα στα μέλη, σεβασμό και διάθεση για συνεργασία. Επίσης, χρειάζονται έναν κοινό στόχο και την διάθεση να καταβάλουν από κοινού προσπάθεια για την επίτευξή του. Στα μοντέλα υγείας και φροντίδας μεγαλύτερων ενηλίκων ένα ακόμη βασικό χαρακτηριστικό που χρειάζεται να εφαρμοστεί είναι η διεπιστημονική ματιά. Έτσι το θεραπευτικό πλάνο χρειάζεται να λαμβάνει υπόψη και να συνθέτει τις διαφορετικές εκτιμήσεις και θεραπευτικές προτάσεις σε μια ενσωματωμένη πρόταση για φροντίδα που να ανταποκρίνεται κατά το δυνατόν καλύτερα στις ανάγκες του μεγαλύτερου ενήλικα. Επιπλέον, φαίνεται ότι και για τους φροντιζόμενους είναι πιο βοηθητικό να συνεργάζονται και να αλληλεπιδρούν με μια ομάδα που έχει συνοχή και δε φέρει αντικρουόμενα αιτήματα προς εκείνους. Μερικά από τα οφέλη που προκύπτουν ως αποτέλεσμα της αποτελεσματικής επικοινωνίας και συνεργασίας είναι η καλύτερη ροή πληροφοριών μέσα στο σύστημα φροτίδας, η αυξημένη αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων, η ενίσχυση του εργασιακού ευ ζην, η αυξημένη ικανοποίηση των ωφελούμενων και των συγγενών τους και η μειωμένη παραμονή των ωφελούμενων στις υπηρεσίες.
Τι εμποδίζει την αποτελεσματική επικοινωνία και συνεργασία;
Τα μέχρι τώρα δεδομένα δείχνουν ότι η επικοινωνία, η συνεργατικότητα και η ομαδική δουλειά δεν αναπτύσσονται επαρκώς στα κλινικά πλαίσια και τα πλαίσια φροντίδας. Κοινωνικές, σχεσιακές και οργανωτικές δομές θέτουν εμπόδια τα οποία φαίνεται πως τελικά καταλήγουν σε μειωμένη ποιότητα των υπηρεσιών. Κάτι που παρατηρείται σε αρκετά πλαίσια φροντίδας είναι η απουσία δημιουργίας μιας κουλτούρας επικοινωνίας και ανοιχτής συνεργασίας με αποτέλεσμα οι επαγγελματίες να είναι συνηθισμένοι σε ένα status quo αναποτελεσματικής συνεργασίας και δυσκολιών στο μοίρασμα πληροφοριών.
Μερικά από τα συνήθη εμπόδια στην επικοινωνία και τη συνεργασία είναι:
- Προσωπικές αξίες και προσδοκίες
- Ιεραρχική οργάνωση πλαισίων
- Διαπολιτισμικές διαφορές
- Μακροχρόνιες αντιπαλότητες εντός και μεταξύ των διαφορετικών ειδικοτήτων
- Διαφορές στη γλώσσα και τον κώδικα επικοινωνίας
- Διαφορετικά προγράμματα εργασίας και ρουτίνες (δυσκολία συντονισμού)
- Διαφορές στο υπόβαθρο και στο επίπεδο ετοιμότητας, γνώσης και εκπαίδευσης του κάθε επαγγελματία
- Διαφορές στην κουλτούρα, τις νόρμες και τη δεοντολογία κάθε επαγγέλματος
- Ανισότητες στην ανάληψη ευθύνης ή στις απαιτήσεις
- Η συνθετότητα της παροχής φροντίδας
- Η άσκηση πίεσης για γρήγορες αποφάσεις
Παρά τα οφέλη που προκύπτουν από την ενίσχυση της ομαδικότητας και της συνεργασίας, φαίνεται ότι η ουσιαστική μετάβαση προς ένα τέτοιο μοντέλο είναι αργή και συναντά εμπόδια, όπως είναι η επένδυση του επιπρόσθετου χρόνου που χρειάζεται, η απειλή για απώλεια της αυτονομίας που νιώθουν συχνά οι εργαζόμενοι, η έλλειψη εμπιστοσύνης στους άλλους, και η καλλιέργεια της ανταγωνιστικότητας και της προσωπικής εξέλιξης έναντι της συνεργατικής ανάπτυξης και αλληλοστήριξης.
Τρόποι ενίσχυσης της επικοινωνίας και της συνεργασίας
Μερικοί από τους τρόπους που μπορούν να συμβάλουν σε μια κουλτούρα αποτελεσματικής επικοινωνίας και συνεργασίας μεταξύ των επαγγελματιών είναι:
- Ανοιχτή επικοινωνία
- Μη επικριτική στάση των μελών προς τα υπόλοιπα μέλη
- Ξεκάθαροι στόχοι και διαδικασίες απόφασης
- Διακριτέςυποχρεώσειςκαιρόλοι
- Ατμόσφαιρα σεβασμού και ισοτιμία
- Ανάληψηευθυνώναπόκοινού
- Αναγνώρισηκαιεπεξεργασίατωνσυγκρούσεων
- Τακτικέςσυναντήσειςκαι ενημερώσεις
- Αξιολόγηση των πρακτικών και αναπροσαρμογή όποτε κρίνεται απαραίτητο
Παρά τις προκλήσεις, η μετάβαση προς την ανάπτυξη μιας περισσότερο ανθρωποκεντρικής προσέγγισης, όχι μόνο ως προς τους ωφελούμενους, αλλά και ως προς την εργασιακή κουλτούρα και οργάνωση των υπηρεσιών, μπορεί να συμβάλει σημαντικά στη βελτίωση της συνεργασίας και της επικοινωνίας όλων των εμπλεκόμενων επαγγελματιών, και κατ’ επέκταση στην ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της φροντίδας συνολικά.
Ενδεικτική βιβλιογραφία:
O’Daniel M, Rosenstein AH. Professional Communication and Team Collaboration. In: Hughes RG, editor. Patient Safety and Quality: An Evidence-Based Handbook for Nurses. Rockville (MD): Agency for Healthcare Research and Quality (US); 2008 Apr. Chapter 33. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK2637/
