Ενισχύοντας την αυτοεκτίμηση των μεγαλύτερων

Η αυτοεκτίμηση είναι μια δυναμική έννοια που δεν μένει απολύτως σταθερή καθώς μεγαλώνουμε. Αναφέρεται στην γνώση και την εμπιστοσύνη που δείχνω στις ικανότητές μου. Κρίσιμη για την ανάπτυξή της είναι η γνώση του ποιος είμαι στο εδώ και τώρα, η αυτογνωσία. Η διατήρηση κι η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης των μεγαλύτερων ενηλίκων με τους οποίους ερχόμαστε σε επαφή είναι βαρύνουσας σημασίας καθώς αποτελεί έναν καθοριστικό ψυχολογικό παράγοντα για την εξέλιξη, την ευελιξία και την προσαρμογή τους σε αυτή την φάση ζωής. Εξάλλου, σύμφωνα με τον Maslow, η αυτοεκτίμηση αποτελεί μια βασική ανθρώπινη ανάγκη και προϋπόθεση προκειμένου να εκμεταλλευτεί κάποιος στο έπακρο ή όσο το δυνατόν καλύτερα το δυναμικό του.

Η σημασία της αυτοεκτίμησης καθώς περνούν τα χρόνια

Στο πέρας του χρόνου ο άνθρωπος έρχεται αντιμέτωπος με διάφορες προκλήσεις και κρίσιμες μεταβάσεις ζωής:

Νέοι ρόλοι

Νέες ανάγκες

Κρίσιμα γεγονότα ζωής

Απώλειες

Προβλήματα υγείας

Μοναξιά

Αλλαγή εξωτερικής εμφάνισης

Η διατήρηση και ενίσχυση της αυτοεκτίμησης αποτελεί συχνά πρόκληση για τους μεγαλύτερους. Η ρουτίνα κι οι γρήγοροι ρυθμοί ζωής δεν αφήνουν σε πολλούς περιθώριο αναστοχασμού και επαφής με τον εαυτό. Έρευνες έχουν δείξει ότι η ποιότητα ζωής των μεγαλύτερων ενηλίκων επηρεάζεται, μεταξύ άλλων, από τις σχέσεις τους, το ποσοστό ανεξαρτησίας και δραστηριοποίησής τους και από την αίσθηση εαυτού (το γνώθι σαυτόν)- πτυχές που σχετίζονται και επηρεάζονται από την αυτοεκτίμηση.

Τρόποι ενίσχυσης της αυτοεκτίμησης των μεγαλύτερων ωφελούμενών μας

• Δημιουργήστε ομάδες συζήτησης: Μέρος της αυτοεκτίμησης δομείται από τις αλληλεπιδράσεις μας με τους άλλους. Μέσω ομάδων συζήτησης δίνεται η ευκαιρία συνύπαρξης με συνομηλίκους αλλά και διαφοροποίησης από αυτούς.
• Συζητήστε για τη σύγκριση παρελθόντος-παρόντος: Τι έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια στη ζωή του καθενός; Ποιοι είναι οι νέοι ρόλοι και προκλήσεις;
• Συζητήστε για τις αδυναμίες και δυνατότητες: Η αυτοεκτίμηση βασίζεται στην ρεαλιστική αναγνώριση τόσο των ικανοτήτων που έχει κάποιος όσο και αδυναμιών. Συχνά, για πολλές αδυναμίες βρίσκουμε εναλλακτικές λύσεις και σε αυτό ακριβώς συνίσταται η ευελιξία και η προσαρμοστικότητα που απαιτεί η ζωή.
• Μιλήστε για την σοφία που έφεραν τα χρόνια: Δώρο της μεγαλύτερης ηλικίας είναι η εμπειρογνωμοσύνη, δηλαδή η εξειδίκευση που αποκτά κανείς σε κάτι.
• Τι τον κάνει χαρούμενο και περήφανο στην ζωή του;
• Προτείνετε δραστηριότητες που δίνουν μια αίσθηση ελέγχου και ικανότητας: Είναι γνωστό ότι καθώς μεγαλώνουμε οι εμπειρίες ζωής που μας δίνουν μια ισχυρή αίσθηση ελέγχου μειώνονται. Ωστόσο πάντα υπάρχουν επιλογές. Στη διαμόρφωση αυτών των δραστηριοτήτων θα μας φανεί χρήσιμη η λήψη ενός καλού κοινωνικού ιστορικού (π.χ. ενδιαφέροντα (μαγειρική, κηπουρική, καλλιτεχνικά)
• Δώστε επιλογές και σεβαστείτε τις απόψεις τους: Το να έχω επιλογές συμβάλλει και στο αίσθημα της ανεξαρτησίας μου.
• Βοηθήστε το άτομο να έρθει σε επαφή με τα συναισθήματά του.
• Ενισχύστε την αυτογνωσία: Ποιος είμαι τώρα; Ποιες είναι οι αξίες μου;
• Προωθήστε την κατάλληλη φυσική άσκηση: Μεταξύ άλλων η φυσική άσκηση ενισχύει το αίσθημα ανεξαρτησίας και θελκτικότητας του σώματος.
• Ζητήστε τους συμβουλές!
• Βελτιώστε την προσβασιμότητα του χώρου τους: Η εύκολη κίνηση στον χώρο είναι βασικό στοιχείο της ανεξαρτησίας και της αίσθησης ικανότητας και ελέγχου.

Τρόποι ενίσχυσης αυτοεκτίμησης ανθρώπων με γνωστική έκπτωση

Δεν πρέπει να αγνοούμε το γεγονός ότι και οι μεγαλύτεροι ενήλικες με ήπια ή σοβαρή γνωστική έκπτωση έχουν την ανάγκη ναι νιώθουν αγαπητοί, χρήσιμοι και ότι τους σέβονται. Δεν πρέπει να ξεχνάμε να τους δίνουμε ευκαιρίες και επιλογές ακόμη κι αν φαντάζουν απλές. Ουσιαστικά, οφείλουμε να ακολουθήσουμε τις ίδιες πρακτικές που θα ακολουθούσαμε για κάθε άλλον άνθρωπο προσαρμόζοντας το κάθε τι στην φάση που βρίσκεται έκαστος. Η διαδικασία αυτή προϋποθέτει ειλικρινή και εντατική προσωπική ενασχόληση με τον άνθρωπο απέναντι μας και κατανόηση της γνωστικής φάσης στην οποία βρίσκεται.

Βιβλιογραφικές πηγές:

Chao, Y.S., Lan, H. Y, Tso, C. H., Chung, M. C., Neim, M. Y. & Clark, J. M. (2008). Predictors of Psychosocial Adaptation Among Elderly Residents in Long-Term Care Settings. Journal of Nursing Research, 16 (2).

Coleman, G. P. (1984). Assessing Self Esteem and its Sources in Elderly People. Ageing and Society ,4, 117-135. doi:10.1017/S0144686X00010618

Orth, U., Trzesniewski, H. K. & Robins, W. R. (2010). Self-Esteem Development from Young Adulthood to Old Age: A Cohort –Sequential Longitudinal Study. Journal of Personality and Social Psychology, 98(4), 645-658. DOI: 10.1037/a0018769

Tavares, S. M. D., Matias, C. G. T., Ferreira, S. C. P., Pegorari, S. M., Nascimento, S. J. & Paiva, M. M. (2016). Quality of life and self-esteem among the elderly in the community. CienciaySaudeColetiva,21 (11),3557-3564. DOI: 10.1590/1413-812320152111.03032016

Φωτογραφία από τον χρήστη Andrea Piacquadio στο Pexels